تحلیل فرم و ترکیب‌بندی در خط نستعلیق بر اساس اصول نظریه گشتالت

Authors

  • حسنعلی پورمند دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
  • حسین رضوی فرد کاندیدای دکتری پژوهش هنر،‌ دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
  • رضا افهمی دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
Abstract:

خوشنویسی، از معدود هنرهای سنتی است که با توجه به مشخصات هندسی­­‌اش، فرم و قالب‌های مختلفی را تجربه نموده و به هنر مدرن معاصر، پیوند خورده است.در این نوشتار، به تحلیل نسبت‌های خط نستعلیق و ترکیب‌بندی حاصل از آن مبتنی بر فرایند ادراک گشتالت پرداخته و تلاش شده تا به سؤال ذیل پاسخ داده شود: چگونه می‌توان با استفاده از اصول نظریه‌ی گشتالت، روش و اصولی معرفی نمود که امکان سنجش ترکیب‌های متفاوت آثار خوشنویسی با خط نستعلیق را فراهم نماید؟ این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، ساماندهی و با روش توصیفی، تحلیلی و آماری ارزیابی شده­ است. در این پژوهش، ابتدا سه اثر خوشنویسی با خط نستعلیق در قالب‌های چلیپا، سیاه‌مشق و قطعه ترکیبی معرفی و با استفاده از قوانین گشتالت تحلیل شده‌اند؛ سپس به کمک یک پرسش­نامه، قطعه­ای ترکیبی با چهار ترکیب‌بندی و گشتالت‌ متفاوت ارائه شده و مورد سنجش قرار گرفته است. نتیجه­ی این داوری نشان داده است که ضمن اهمیت بالاتر­بودن درصد خوشنویسان انتخاب‌کننده بهترین ترکیب، اکثریت افراد خوشنویس و غیرخوشنویس شرکت­کننده در نظرسنجی، همان ترکیبی را انتخاب کرده‌اند که یک خوشنویس چیره­دست خلق نموده است. لذا ارتباط دو سویه‌ی اجرای اثر و نقد اثر خوشنویسی با اصول نظریه گشتالت مشخص شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

روش‌شناسی نقد خط نستعلیق.

قابلیت‌های بصری خط نستعلیق باعث شده است که این خط از قرن نهم ه.ق به بعد پرکاربردترین خط در کتابت نسخه‌های خطی ایرانی باشد؛‌ اما حوزه نقد آثار خوشنویسی نستعلیق از روند رو به رشد حوزه‌ی اجرا، بازمانده و سخت نیازمند بازبینی و تدوین است. اصول و قواعد خوشنویسی سنتی، میراث ارزشمند قُدما در زمینه‌ی آموزش خوشنویسی است و گمان می‌رود با وجود نقصان آن در حوزه نقد، قابلیت تطبیق با روش‌های نقد علمی نوین را د...

full text

موانع تحقق خط لوله تاپی بر اساس نظریه همگرایی

چکیده ترکمنستان یکی از جمهوری های استقلال یافته از اتحادیه جماهیر شوروی است که با دارا بودن منابع عظیم گاز طبیعی، از دیرباز دارای موقعیت برجسته ژئواکونومیکی بوده است. در این راستا رهبران ترکمنستان برای بهره برداری از این موقعیت به دنبال تنوع بخشی به بازارهای صادراتی و کسب آزادی عمل بیشتر از روسیه از طریق ساخت خط لوله انتقال گاز به افغانستان، پاکستان و هند هستند. علی‏رغم نیاز فراوانی که این کشور...

full text

تشخیص اصالت نسخه بر اساس صفحه‌آرایی، رسم‌الخط و اصول خوشنویسی نستعلیق در نسخه‌های خطی قرن دهم «لوامع» جامی

جعل نسخه‌های خطی از قرن نهم هجری به بعد، هم‌زمان با اقبال اروپاییان از سرزمین‌های اسلامی اوج گرفت. عده‌ای سودجو با مهارت کم‌نظیر در تقلید آثار گذشتگان، اقدام به تولید نسخه‌های جعلی کردند به‌شکلی که حتی گاه ماهرترین کارشناسان را نیز فریب دادند و به این ترتیب بسیاری از نسخه‌های مجعول به کتابخانه‌های شخصی و غیرشخصی و حتی موزه‌های بزرگ راه یافت. به همین دلیل تشخیص اصالت نسخه همواره یکی از مشکلات پژ...

full text

نقش ویژگی های خط نستعلیق در انتقال پیام

هنر خوشنویسی در اسلام برای نوشتن و کتابت کلام وحی بوجود آمد، بنابراین از هن­های سنتی و از مقدس­ترین هنرهای جهان اسلام و به عبارتی برترین هنرهای دیداری اسلامی محسوب می­شود. به دلیل اهمیت و گستردگی و تنوع کاربردی که این هنر داشته است ، در دوره­های مختلف تاریخ خطوط مختلفی بوجود آمدند که یکی از مهم­ترین آنها ، خط نستعلیق بوده است. این خط از ابداعات ایرانیان بوده و با ترکیب دو خط نسخ و تعلیق به وجود...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 2

pages  27- 36

publication date 2019-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023